Św. Ignacy Loyola (1491-1556)
Urodził się 23 października 1491 roku w Loyola w Kraju Basków (Hiszpania). Był najmłodszym, trzynastym dzieckiem Beltrana Yaneza de Onaz y Loyola oraz Maryny Saena de Licona y Balda. Lata dzieciństwa spędził w rodzinnym zamku Loyola, Loyola ok. 1606 został oddany na służbę zarządcy królewskich finansów Juana Valazqueza de Cuellar w Arevalo. W 1517 przeszedł na dwór wicekróla Navarry Antoniego Manrique. Jako jego rycerz brał udział w walce z Francuzami o cytadelę w Pampelunie w 1521, gdzie został ranny. W czasie długiej rekonwalescencji, przebywając w rodzinnym zamku Loyola zajął się lekturą duchową. Pod wpływem lektury dzieł ascetycznych przeżył nawrócenie duchowe. Dotychczasowe życie uznał za powierzchowne i lekkomyślne.
Rozpoczynając pracę nad pogłębieniem życia duchowego – jeszcze w czasie rekonwalescencji zdecydował, że po powrocie do zdrowia odbędzie pielgrzymkę do Ziemi Świętej i podejmie życie pokutne. Umocnił go w tym fakt prywatnego objawienia się mu Najświętszej Maryi Panny, po którym nastąpiło nieoczekiwane uzdrowienie. Jego cudowność przypisywał wstawiennictwu św. Piotra Apostoła. W duchu wdzięczności odbył pielgrzymkę do sanktuarium Maryjnego w Montserrat, gdzie spędził całą noc na modlitwie przed obrazem Matki Bożej, której ofiarował swój rycerski rynsztunek. Następnie udał się do Manresy, gdzie pozostał 11 miesięcy na rozważaniach modlitewnych, z których wyłoniła się metoda, zredagowana później i opublikowana jako książeczka Ćwiczenia duchowe.
W czasie rekolekcji Ignacy odkrył swoje osobiste powołanie do służby Chrystusowi i uznał, że powinien je realizować we wspólnocie z innymi. W 1523 odbył podróż do Rzymu, skąd przez Wenecję udał się do Ziemi Świętej. Jednakże legat papieski zabronił mu na stałe pozostania w Jerozolimie, powrócił zatem do rodzinnej Hiszpanii i tam rozpoczął naukę języka łacińskiego. Następnie w latach 1526-27 studiował filozofię i nauki humanistyczne. Obok tego wiele czasu poświęcał na modlitwę i praktyki pobożne. Wkrótce jednak został podejrzany i posądzony przez władze kościelne o nowinkarstwo, co skończyło się więzieniem. Mimo oczyszczenia z zarzutów otrzymał zakaz nauczania do momentu ukończenia studiów teologicznych.
W 1528 roku Loyola udał się na nie do Wenecji, gdzie jednocześnie oczekiwał (z powodu niepokojów wojennych) na możliwość dotarcia do Palestyny. W 1537 przyjął święcenia kapłańskie a następnie zaczął przygotowania do powstania nowego zakonu. W tym czasie napisał zarys konstytucji, którą zatwierdził ostatecznie papież Paweł III. Wybrany przełożonym generalnym zakonu złożył 22 kwietnia 1541 w bazylice św. Pawła za Murami uroczysta profesję. Dało to początek Towarzystwu Jezusowemu, nad którego kształtem nieustannie pracował. Ignacy oddając się działalności apostolskiej na terenie Rzymu, reaktywował i zakładał różne dzieła charytatywne, organizował rekolekcje, był kierownikiem duchowym dla wielu osób a także konsultorem w sprawach reformy katolickiej. Zmarł 31 lipca 1556 roku w Rzymie.
Duchowość św. Ignacego
Duchowość św. Ignacego stanowi owoc jego wewnętrznego nawrócenia, czyli spotkania z Bogiem w czasie rekonwalescencji w Loyola (1521-22), lektury Vita Christi Rudolfa Kartuza i Flos sanctorum (Złota legenda) Jakuba de Voragine. Oczyszczająca wizja Maryi z Dzieciątkiem i pierwsze przeżycia rozeznania duchów, pragnienie naśladowania świętych stanowią początki jego duchowych przeżyć. Niezwykle bogate były jego przeżycia w Manresie (1522-23). Po okresie bolesnych oczyszczeń doświadczył przeżyć mistycznych podstawowych prawd wiary: Trójcy Świętej, Boga jako Stwórcy i aktu stworzenia, człowieczeństwa Słowa Wcielonego, Eucharystii i Maryi z Jezusem w Kościele. W tym czasie wzbudziło się pragnienie pomagania duszom dla większej chwały Boga i dla większego dobra wspólnego ludzi. Jest to zatem duchowość zanurzona w pobożności polegającej na szukaniu, znajdowaniu i miłowaniu Boga i Jego woli we wszystkich stworzeniach jako Jego darach i na miłowaniu stworzeń w ich Stwórcy. Duchowość ta została przystosowana do celu, jaki św. Ignacy wyznaczył swemu zakonowi, a był nim cel apostolski (misyjny). Można to ująć w słowach: Usilnie służyć Bogu z czystej miłości, pod sztandarem Krzyża, w Kościele, niosąc pomoc duszom dla większej chwały Boga i dla większego dobra ludzi. Wszystkie znamiona i rysy tej duchowości ożywia i broni przed jakąkolwiek formą wypaczenia miłość roztropna (caritas discreta). Z niej zrodziło się ignacjańskie magnis (więcej). Miłość roztropna przenika całe Konstytucje.
Duchowość ignacjańska stara się bronić przed wszelką postacią bałwochwalstwa, czyli miłowania stworzeń dla nich samych, demaskuje je i pomaga do oddania się w ręce Stwórcy i Zbawcy, z gotowością bycia do Jego dyspozycji, w miłości służebnej, pokornej i roztropnej. Duchowość ta wychowuje do wolności, czyli nieskrępowania ani egoistycznymi uczuciami, lękami odbierającymi wolność bycia dla Boga. Tego stylu życia uczył Ignacy w Ćwiczeniach duchowych, głównie w Kontemplacji dla otrzymania miłości. Ćwiczenia te zostały zaaprobowane przez papieża Pawła III.
Św. Ignacy wyznacza okres czterech tygodni dla Ćwiczeń duchowych, chociaż w uzasadnionych przypadkach może być skrócony lub wydłużony. Na początku uczestnik ćwiczeń zachęcony zostaje do wypracowania świętej obojętności względem rzeczy stworzonych. W pierwszym tygodniu, święty kładzie nacisk na fakt, aby wszystko czynić na służbę i chwałę Bożą. Następnie zostaje wprowadzony przedmiot medytacji pierwszego tygodnia, a jest nim grzech i piekło. Domaga się on od ćwiczącego przywołania w pamięci rzeczywistości grzechu. Na zakończenie pierwszego tygodnia uczestnik ćwiczeń otrzymuje dziesięć dodatków, które pouczają go w sprawach dalszego postępowania czy pokuty.
W ciągu drugiego tygodnia następuje rozważanie życia Chrystusa do Niedzieli Palmowej. Celem tego tygodnia jest przygotowanie do osobistego wyboru powołania. Ignacy proponuje rozważenie drogi Chrystusa, która prowadzi do ubóstwa duchowego, dobrej woli, do zanegowania siebie i do pokory. Koniec drugiego tygodnia zakłada, że uczestnik ćwiczeń dokona już wyboru na chwałę Bożą i dla zbawienia swej duszy. Jeśli nie chodzi o wybór powołania osobistego, lub innej sprawy, wymagającej poważnej decyzji, radzi się dokonać wyboru, który wyznaczałby reformę własnego życia.
Przedmiotem medytacji w trzecim tygodniu jest męka i śmierć Chrystusa. Uczestnik ćwiczeń ma znaleźć motyw dla wierności Chrystusowi i prosić o łaskę konieczną do realizacji własnego powołania. Jest to moment, w którym zostaje podjęta decyzja naśladowania Chrystusa min. w praktykowaniu umartwienia w jedzeniu i piciu.
W czwartym i ostatnim tygodniu tematem medytacji są wydarzenia z życia Chrystusa od Zmartwychwstania do Wniebowstąpienia. Nacisk zostaje położony nie tyle jak w trzecim tygodniu na ascezę, ale na umiarkowanie i powściągliwość. Św. Ignacy podaje tu niektóre wskazówki szczegółowe dotyczące modlitwy mylnej, które mają prowadzić do wzrostu miłości poprzez różne typy modlitwy mylnej: refleksję i badanie siebie samego w kontekście dekalogu ze względu na grzechy główne oraz w tym co dotyczy władz duszy i ciała; rozmyślanie na bazie jednego słowa z Modlitwy Pańskiej, stosowanie przerw po każdym słowie z Modlitwy Pańskiej aż się dostrzeże owoc działania łaski. Na koniec zostaje zaproponowana lista reguł rozróżniania duchów, niezwykle ważna dla ćwiczącego i dla kierownika duchowego, przede wszystkim w pierwszym i drugim tygodniu rekolekcji.
Od samego początku Ćwiczenia duchowe były skutecznym środkiem przeciwko pogaństwu Odrodzenia, kwietyzmowi i luteranizmowi. W 1920 roku papież Benedykt XV ogłosił św. Ignacego patronem rekolekcji, a w roku 1948 papież Pius XII potwierdził, że Ćwiczenia św. Ignacego pozostają jednym z najskuteczniejszych środków dla odnowy duchowej świata.
Św. Ignacy nie przestawał nigdy przypominać, że człowiek musi dokonać pewnego wysiłku, aby współpracować z łaską Bożą. Kładł on szczególny nacisk na fakt, że wzrost łaski jest bardziej dziełem Boga niż człowieka. Podkreślał także wagę modlitwy dla uzyskania pomocy Bożej, ale zgodnie z wymaganiami swoich czasów, zachęcał do współpracy z łaską. Duchowość ignacjańska nie toleruje bierności; jest ona walką duchową, w której podstawową bronią jest modlitwa myślna i szczegółowy rachunek sumienia. W ten sposób człowiek jest w stanie prowadzić walkę z własną słabością, grzechem, wadami głównymi, by przygotować się na działanie Ducha Świętego i do pracy apostolskiej.
