5(157)2022 Od Redakcji

    

       

     W zabytkowej dzielnicy Montrealu, w narożniku kamienic przy Rue Saint-Paul Ouest 11 i Rue Marie-Morin 405, można usiąść na ławce obok „Les Chuchoteuses”, rzeźby dłuta sędziwej artystki Rose-Aimée Langer, której udało się w sposób niezwykle sugestywny odtworzyć w brązie naradę trzech plotkarek.

     Gadulstwo jest lustrzanym przeciwieństwem cnoty milczenia, wadą indywidualną, inklinacją do produkowania niepotrzebnych słów, w dużej mierze uwarunkowaną odziedziczonymi predyspozycjami i cechami charakteru. Gaduła jest uciążliwy dla otoczenia, szuka słuchaczy, a ci go unikają. Szuka słuchaczy, którzy nie są gadułami tak jak on, bo im więcej podobnych do niego, tym trudniej dopchać mu się do głosu i maleją szanse, że się wreszcie nagada.

     Gadulstwo sprzyja plotkarstwu, ale nie jest tym samym. Plotkarstwo jest wadą społeczną, uwarunkowaną kulturowo, rzadko cieszącą się akceptacją i przyzwoleniem społecznym, najczęściej oficjalnie ganioną, a faktycznie znajdującą bez szukania rzesze żądnych plotek słuchaczy, gotowych rozgłaszać je innym. Producentami plotek są jednostki odczuwające patologiczną potrzebę oceniania innych, noszące w sobie niechęć i urazę, nierzadko faktycznie przez kogoś skrzywdzone, czasami po prostu niedowartościowanie, stawiające w złym świetle inne osoby po to, aby ich kosztem podnieść własną samoocenę.

     Zdarzają się też ludzie zniesławiający innych, produkujący obmowy, oszczerstwa, insynuacje, półprawdy i dezinformacje, za którymi stoją różne antagonizmy, nienawiść, zawiść, zazdrość lub niezdrowa rywalizacja. Są to zarówno jednostki, jak i grupy: rządni sensacji dziennikarze, redakcje i sponsorujące ich koncerny medialne, nieuczciwe ugrupowania polityczne, zorganizowane środowiska przestępcze.

     W adhortacji apostolskiej Evangelii gaudium papież Franciszek podkreślił znaczenie świadectwa zgodnych, prawdziwie braterskich wspólnot, które pomaga osobom zranionym przez dawne podziały przyjąć zachętę Kościoła do przebaczenia i pojednania. Dlatego olbrzymią przykrość sprawia mu to, że „w niektórych wspólnotach chrześcijańskich, a nawet między osobami konsekrowanymi, istnieją różne formy nienawiści, podziału, oszczerstwa, zniesławienia, zemsty, zazdrości, pragnienia narzucenia za wszelką cenę własnych idei, aż do prześladowań, wydających się bezlitosnym polowaniem na czarownice” (EN 100).

     O krytykanctwie i plotkarstwie, opisywanym już w Biblii i tym współczesnym, papież Franciszek mówił w ponad 340 wystąpieniach, z czego ponad 260 razy wprost o obmawianiu, zniesławianiu, mówieniu źle o innych i rozpowszechnianiu o nich plotek w czasach współczesnych. Paski na okładce tego numeru nie są kodem kreskowym, lecz wygenerowanym komputerowo rozkładem tych wystąpień od 17 marca 2013 (na dole) do 14 lipca 2022 roku (u góry).

     Franciszek poddaje surowej ocenie plotkowanie polegające na rozgłaszaniu cudzych błędów i wad, czasami nawet nieprawdziwych. Nie wypowiada się na temat plotek sytuacyjnych, powtarzanych według schematu „co głuchy nie dosłyszy, to zmyśli”. Zwięzłą, trwającą zaledwie 22 sekundy analizę powstawania tych ostatnich, Sylwester Chęciński umieścił w sto drugiej minucie „Rozmów kontrolowanych”:

     – Złapali Bujaka.
     – E, kogoś ważniejszego.<
     – Boże święty!<
     – Ojca Świętego złapali.<
     – Słyszała pani? Jaruzelski porwał papieża.<
     – Nie. Kiedy?<
     – Dzisiaj, z samego rana.<
     – Regana aresztowali?

     Życzymy miłej lektury artykułów publikowanych w tym numerze i owocnych refleksji nad ich treścią.